0164
18-03-2007
DE WERELD VOLGENS MARKOV
Vincent Icke
Beeldend Kunstenaar, Wetenschapper

In mijn eerste jaar op de Gerrit Rietveld Academie deed ik krampachtig mijn best om afstand te houden van de natuurkunde. Dat lukte maar matig. In een openbare discussie met Peter Struycken zei deze over mijn werk: “Jij maakt natuurverschijnselen.” Dat was niet bedoeld als een compliment, vermoed ik, maar sindsdien ben ik het als een soort geuzenvlag gaan gebruiken. Ik maak natuurverschijnselen in een door mij geconstrueerd heelal, waar de wetten lijken op die welke hier gelden maar net even anders.
Ik zal de neiging onderdrukken om hier uit te leggen hoe en waarom ik dat aanpak. Mijn medestudent Luit Tabak heeft mij daar op tactvolle wijze voor gewaarschuwd, zeggende: “Als jij op een werk wordt aangesproken, ga je er meteen college over geven.”
Ik ben dus fijn toch maar beelden en concepten uit de wetenschap blijven gebruiken: Sterrenzaad, Einsteins Origami, Principe van Huygens. In de toekomst: Pharoz, waarin ik de hele hemel op de schop wil nemen.
Dan nu het Vedute-manuscript De wereld volgens Markov.
Eerst de gesloten toestand. Op de deksels staan drie met wiskundige precisie bepaalde en geplaatste punten. Rondom de rand een lijn die zigzagt volgens het Markov-proces, ook bekend als “dronkemanswandeling”, waarin je een munt gooit voor links of rechts. Dat links-of-rechts pad is uitgevoerd als zaagsnee. Eerst is de gesloten doos gebouwd, vervolgens is die langs de zijkanten in twee stukken gezaagd door een munt op te gooien: kop=rechtsaf, munt=linksaf, en zo verder tot de kromme zich sluit en de doos zich laat openen.
De zigzaglijn moet gesloten zijn om de doos te kunnen openen, maar de onderliggende gedachte is dat wiskundig is bewezen dat de grootste kans is dat je gemiddeld niet van je plaats komt als je het voor- of achteruit gaan aan 50/50 toeval overlaat. Als je lang genoeg doorgaat, kom je uiteindelijk overal – al is de kans daarop niet groot – maar keert steeds weer terug naar de omgeving van je uitgangspunt.
Het leven wordt beheerst door Markov-processen. Vandaar dat in open toestand het werk drie levenslijnen laat zien in ruimte en in tijd. Die lijnen komen ook tot stand door een toevalsproces, maar nu zijn de stappen zo klein dat zij niet meer zichtbaar zijn binnen de dikte van de draden die de levenslijnen markeren.
De drie levenslijnen ontmoeten elkaar op drie verschillende punten in ruimte-tijd, evenals dat in ons leven het geval is. Die punten zijn aangegeven door kralen die de betekenisvolle gebeurtenissen aangeven. Zou je de ruimte-tijdschaal sterk vergroten, dan krijg je een bijna oneindig fijn web te zien van talloze ontmoetingen van deze soort. Ontmoetingen tussen atomen, tussen cellen, tussen hele levende wezens, tussen planeten en sterren en sterrenstelsels.
Na elke ontmoeting gaat de Wereld volgens Markov door. Je gaat achteraf betekenis toekennen aan die ontmoetingen, maar daarachter schuilen de wetten van het toeval, die de loop van de levenslijnen in ruimte en tijd bepalen.
Bij het openen van het manuscript ontvouwen de levenslijnen zich, maar nooit zal een gegeven configuratie precies op dezelfde manier voor de tweede maal optreden als het document weer is gesloten en nogmaals wordt geopend.
-VI